မြန်မာ့ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်နိုင်ရေး အရေးကြီးသလို ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ လိုက်နာဆောင်ဖို့လည်း အရေးကြီးကြောင်း မြန်မာ့အရေး ကျွမ်းကျင်သူ ပါမောက္ခ ဒေးဗစ်စတိုင်းဘတ်က ပြောပါတယ်။
“ဒီအဖြစ်အပျက်ကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ သံတမန်ရေးပိုင်း သက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ် လို့ ကျမ တော့ မထင်ပါဘူး။ ကမ္ဘာတဝှမ်း သွားလာနေကြတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့တွေ၊ ကိုယ်စားလှယ်အရာရှိတွေ အားလုံးဟာ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ကြုံကြရတာပါပဲ။ ဒါကြောင့် သံတမန်ရေးအရ ထိခိုက်မှုဘာမှရှိစရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။ မိတ္ထီလာမှာ လုံခြုံရေး မလုံလောက်ဘူးဆိုတာ ကျမတို့ အားလုံး သိပြီးသားကိစ္စပါပဲ။ လုံခြုံရေး အားကောင်းခဲ့ရင် အဲဒီဒေသမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေတောင် ဖြစ်ခဲ့စရာ အကြောင်း မရှိပါဘူး။"
"Global Fund အဖွဲ့ဟာလည်း မြန်မာနိုင်ငံထဲကို ပြန်လည် ဝင်ရောက်လာနေပါပြီ။ ဒေါ်လာ သန်း ၁၆၀ လောက် အကူအညီတွေ ပေးဖို့ရှိပါတယ်။ ဒီလို နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ အားလုံးပေါင်းလိုက်ရင် ရောဂါသည် သိန်းနဲ့ချီအတွက် ကုသမှုတွေ ပေးလာနိုင်မှာပါ။ ဒါက တကယ့်ကို ဝမ်းသာစရာပါ"
"၈ လေးလုံး စိတ်ဓာတ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ ကျောင်းသားစိတ်ဓာတ် တခုတည်းမဟုတ်ဘူး။ ကျောင်းသားပြည်သူတွေ အားလုံး ညီညီညွတ်ညွတ်နဲ့ သူတို့ရဲ့ လိုလားချက်တွေကို သတ္တိရှိရှိတောင်းဆိုရဲတဲ့စိတ်ဓာတ်။"
"အမေကလည်း အဲ့ဒီအချိန်မှာ သားပျောက်တဲ့ဝေဒနာနဲ့ စိတ်ပူပြီးတော့ နှလုံးရောဂါနဲ့ အိပ်ယာထဲမှာ လဲတယ်။ အမတို့ မောင်နှမတွေကလည်း အကို ဘယ်ရောက်သွားလဲ။ ဒီလိုပဲ အပစ်ခံရတဲ့အထဲမှာပဲ ပါသွားပြီလား"
"ကျနော့်အမြင်တော့ ခုလို နစက ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်တယ်ဆိုတာက အပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်တဲ့ တိုးတက်မှုပါ။ ဒါပေမဲ့ ဒီလို ဖျက်သိမ်းလိုက်တဲ့အတွက် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ နစက အဖွဲ့ဝင်တွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး တရားဥပဒေနဲ့ အညီ အရေးယူရမယ့် အစိုးရရဲ့ တာဝန်ကတော့ ပျောက်ပျက်သွားမှာ မဟုတ်ပါဘူး"
သမ္မတဦးသိန်းစိန်ဟာ လာမယ့် တနင်္လာနဲ့ အင်္ဂါနေ့တွေမှာ ဗြိတိန်နိုင်ငံကို ရောက်ရှိမှာဖြစ်ပြီး ကုန်သွယ်ရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေကို ဗြိတိန်တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့ရှိနေပါတယ်။
“မြန်မာပုံနှိပ်ခြင်းနဲ့ ထုတ်ဝေခြင်းလုပ်ငန်း ဥပဒေမူကြမ်းကို ပြည်သူ့လွှတ်တော်မှာ အတည်ပြုလိုက်တဲ့ကိစ္စကို နယ်စည်းမထား သတင်းထောက်များအဖွဲ့အနေနဲ့ စိတ်မကောင်း ဖြစ်ရပါတယ်။ ဒီမူကြမ်းကို အမျိုးသားလွှတ်တော်က ပယ်ချဖို့ ကျမတို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်။ ဒီမူကြမ်းဟာ နိုင်ငံတကာ သတင်းမီဒီယာ စံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ ကိုက်ညီမှု မရှိပါဘူး"
“၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့မှာ မျိုးချစ်ပုဂ္ဂိုလ်တစုက ကျနော်တို့ဟာ တန်းတူညီမျှခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်ခွင့်၊ ကိုးကွယ်ခွင့် နဲ့ လွတ်လပ်စွာ နေထိုင်ခွင့် ရှိတဲ့သူတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ကြေညာခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ဟာ ကိုလိုနီ လက်အောက်ခံတွေ မဟုတ်တော့ဘူး၊ ကျနော်တို့ရဲ့ ကံကြမ္မာကို ဘယ်သူကမှ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်မရှိဘဲ။ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်သာ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ် ဆိုတာကို တကမ္ဘာလုံးသိအောင် ကြေညာလိုက်တဲ့ ကြေညာချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။” (သမ္မတ အိုဘားမား)
"အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို ကိုသိန်းဌေး ရောက်တဲ့အခါမှာ မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ ဆက်မလုပ်တော့ပါဘူးလို့ ရှင်းပြပေမဲ့ မပြီးပြတ်သေးတဲ့ ကိစ္စတွေကိုတော့ ဆက်လုပ်ပါရစေ ဆိုတဲ့ဟာမျိုးတွေ ပြောခဲ့တယ်လို့ ကျနော် သိရပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့မှ အမေရိကန် အစိုးရအနေနဲ့၊ ကျနော့် အမြင်ပြောရရင်တော့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဌေးအနေနဲ့ မြောက်ကိုရီးယား နဲ့ စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေမှာ အဆက်အသွယ် လုပ်နေတုန်းပဲလို့ ယူဆတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ အခုလို sanction list ထဲကို စာရင်းထဲကိုသွင်းတယ်လို့ ကျနော် မြင်ပါတယ်ခင်ဗျ"
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသမီးရေး လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ အရင်ထက်စာရင် ပိုမို အားကောင်းလာခဲ့သလို၊ မျှော်လင့်ချက်ကောင်းတွေလည်း ရှိလာနေပြီလို့NED အဖွဲ့ရဲ့ အာရှနဲ့ကမ္ဘာ့ရေးရာ လုပ်ငန်းများဆိုင်ရာ အကြီးတန်း ညွှန်ကြားရေးမှူး ဆိုပါတယ်။
"ဒီစမ်းစစ်မှုတွေမှာ အဓိကကျတာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ စိန်ခေါ်မှု ၁၀ ချက်ကို သုံးသပ်တင်ပြပြီး၊ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ ဘာတွေ ဖြစ်လာနိုင်မလဲဆိုတာကို ကြိုတင် ခန့်မှန်း သုံးသပ်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အစီရင်ခံစာ အဆုံးမှာတော့ ကျမတို့ရဲ့ ဒီလေ့လာစမ်းစစ်မှုတွေကနေ အမေရိကန်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ မူဝါဒတွေအပေါ်မှာ ဘယ်လို သက်ရောက်မှုတွေ ရှိနိုင်မလဲ ဆိုတာကို"
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပိုမို ပွင့်လင်းပြီး ဒီမိုကရေစီနည်းကျတဲ့ စနစ်တရပ်ဆီ ဦးတည်ပြောင်းလဲနေချိန်မှာ တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုတွေနဲ့ ဘာသာရေးအရ လူနည်းစုဖြစ်တဲ့ မူဆလင်တွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ချက်ချင်း ရပ်ဆိုင်းဖို့ နိုဘဲလ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ၁၂ ဦးက မြန်မာအစိုးရကို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်
"ကျနော်ကတော့ ကျနော်ရခဲ့သမျှ ဆုတွေအားလုံးကို ကျနော့်တစ်ယောက်တည်းကို ပေးတယ်လို့ ဘယ်သောအခါမျှ မခံယူဘူး။ ကျနော်နဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်ကြတဲ့သူတွေ အားလုံးကိုယ်စား ကျနော့်ကိုပေးတယ်လို့ပဲ ဘယ်ဆုကိုမဆို ခံယူထားပါတယ်"
"အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒီကန့်သတ်ချက်နဲ့၊ ခွဲခြားဆက်ဆံပြီး လူဦးရေ ကန့်သတ် တဲ့ မူဝါဒတွေကို ဆန့်ကျင်ပါတယ်။ ဒီဒေသန္တရအမိန့်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ မြန်မာအစိုးရ အကြီးတန်းအရာရှိတွေကို ကျမတို့ ဖိအားပေးနေပါတယ်"
"“ဈေးနားက ဗလီလောင်တာ။ ဂျာမေ ဗလီ။ အခု ကျမတို့ ဒီဗလီကျောင်းကနေ မီးရှို့လိုက်တာဟာ အဲ့ဒီအောက်ပိုင်း တကွေ့ကြီး အကုန်ပါသွားတယ်။ တရုတ်ဆိုင်တွေ ရော၊ ဟိန္ဒူဆိုင်တွေရော အကုန်ပါသွားတယ်။ ပထမ ဗလီကို မီးရှို့တယ်။ ဗလီကို မီးရှို့ပြီးတော့ ကျောင်းကို မီးရှို့တယ်။ ကျောင်းကတော့ တစ်ကျောင်းလုံး ပြာကျတယ်"
"KIA ဘက်က ဆွေးနွေးချင်တဲ့ကိစ္စက နိုင်ငံရေး လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖော်ဆောင်ဖို့၊ မြန်မာ အစိုးရ ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းဖော်ဆောင်မှု ကော်မတီဘက်က အဓိက ဆွေးနွေး ဖို့ ယူဆောင်လာတဲ့အချက်က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးနိုင်ဖို့ကိစ္စ၊ အဲ့ဒီမှာတင် ဆွေးနွေးဖို့ ယူလာတဲ့ ခေါင်းစဉ်နှစ်ခုက မတူတဲ့အတွက် ဒီဆွေးနွေးပွဲအပေါ် အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ မျှော်လင့် ချက်က သိပ်ပြီး ကြီးကြီးမားမား မရှိလှပါဘူး"
"တကယ်လို့များ မြန်မာ အစိုးရက ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ကတိပေးထားတဲ့အတိုင်း ဆက်လက် အကောင်အထည် မဖော်ဘူးဆိုရင် အချိန်မရွေး ဒီဒဏ်ခတ်မှုတွေကို ပြန်လည် ချမှတ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်"
"မျိုးဆက်သစ် လူငယ်တွေအတွက် ပိုမို ကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်၊ ပိုမိုကောင်းမွန် ပြည့်စုံတဲ့ ဘဝတစ်ခု ဖန်တီးပေးနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်"
သမ္မတဦးသိန်းစိန်ရဲ့ အမေရိကန်ခရီးစဉ်နဲ့အချိန်ကိုက်ပြီး မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတာတွေ ပိတ်ပင်တဲ့ ဥပဒေကို သက်တမ်းတိုးဖို့ အထက်လွှတ်တော်အမတ် Crowley က အဆိုတင်ခဲ့ပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
